Φίλες και φίλοι, συντρόφισσες και σύντροφοι, μπορούμε να ξεκινήσουμε με ένα πρώτο θετικό συμπέρασμα. Ότι ο διάλογος βοηθάει, ο διάλογος βοηθάει να ακουγόμαστε μεταξύ μας, να εξηγούνται πράγματα, να αποσαφηνίζονται προβλήματα και κυρίως να διαμορφώνονται πολλοί πολιτικοί στόχοι οι οποίοι πρέπει να διεκδικηθούν και αγώνες που πρέπει να δικαιωθούν.
Για να είμαι ειλικρινής μέσα από αυτό τον γόνιμο προβληματισμό που κατατέθηκε και την πληθώρα των ιδεών και των προτάσεων θα επιχειρήσω να δώσω κάποιες απαντήσεις, μιας που δεν διεκδικώ την παντογνωσία και δεν διεκδικώ βεβαίως και το αλάθητο. Απλά θα δώσω μια δικιά μου εκτίμηση – προσέγγιση των πραγμάτων και όπου μπορώ να προσφέρω κάποια στοιχεία για να είναι κοινά σε όλους.
Θα ξεκινήσω από το σχεδόν τελευταίο θέμα το οποίο αποτελεί ένα αντικείμενο ιδιαίτερης κοινωνικής ευαισθησίας και αφορά τα άτομα με ειδικές ανάγκες, τα οποία τα έθεσαν και ο Γιάννης ο Γιαλούρος και ο Νίκος ο Λιανός. Είναι ένας χώρος που το ΠΑΣΟΚ στην διαδρομή του έχει δείξει έμπρακτα την κοινωνική του ευαισθησία. Εάν σήμερα μπορούμε να μιλάμε για κίνημα ΜΕΑ μπορούμε να μιλάμε διότι αυτό αποτέλεσε σταθερή πολιτική βούληση του ΠΑΣΟΚ όλα αυτά τα 17 – 18 χρόνια που κυβερνάει. Και γίνανε πάρα πολλά και χρειάζεται να γίνουν πολλά περισσότερα.
Και επειδή το 50% αυτό που απαιτείται ίδιος πόρος, δεν είναι μία υπόθεση που αφορά την Ελλάδα γιατί αυτά τα χρήματα είναι χρήματα της Ευρωπαϊκής Ενωσης και είναι όρος και προδιαγραφή, ότι σε κάθε πρόγραμμα εμείς δίνουμε το 50%, το άλλο 50% θα το βάλει ο αντισυμβαλλόμενος.
Άρα εδώ δεν πρόκειται για μία κρατική ευθύνη ή για μια Κυβερνητική απόφαση. Εάν δε μετέλθουμε διάφορων μέσων, για να το παρακάμψουμε αυτό, με την νεοελληνική ευφυΐα , αυτό θα το πληρώσουμε. Και θα το πληρώσουμε και σε πολιτικό κόστος στην Ευρώπη, αλλά πάνω απ’ όλα αν αυτό δεν το υπολογίζουμε, γιατί είμαστε ενδεχομένως θαρραλέοι, θα το πληρώσουμε πολλαπλάσια με πρόστιμα.
Αυτό που γίνεται δηλαδή στις αγροτικές επιδοτήσεις με τα πανωγραψίματα τα λεγόμενα, δεν μπορεί να γίνει και στα άλλα προγράμματα. Δεν μπορεί σε μια επιδότηση των 5 δις την οποία εμείς την διαχειριζόμαστε κακώς, έξω δηλαδή από τα πλαίσια και τους κανόνες που στα προσφέρει η Ευρωπαϊκή Ενωση να μας έρχεται ένα πρόστιμο 50 δις.
Άρα πρέπει να είμαστε καθαροί. Εγώ θεωρώ δίκαιο να διεκδικήσουμε το 100%. Θεωρώ άδικο ότι πρέπει να μετέλθουμε πλαγίων μέσων για να το κάνουμε αυτό. Διότι το πληρώνει όλη χώρα μετά. Ευνοούμε κάποιους, μια μειοψηφία και αδικούμε μια τεράστια πλειοψηφία. Αυτό άλλωστε που είναι το μείζον και το κύριο πρόβλημα στον αγροτικό τομέα. Το λέω έτσι γιατί ακούμε ότι το ΠΑΣΟΚ έχει τεράστια προβλήματα στον αγροτικό τομέα. Πολλοί από εσάς μπορεί και έχετε προφανώς σχέσεις με τα χωριά σας, ακούτε για το λάδι, σας πληροφορώ λοιπόν ότι η εθνική παραγωγή στο λάδι ποτέ δεν υπερβαίνει τους 270.000 τόνους, φέτος με δηλωμένη λόγω φυσικών φαινομένων το 70% καταστροφή φτάσαμε να δηλώσουμε στα χαρτιά 530.000 τόνους, περισσότερο από την Ισπανία, και αυτό θέλετε να γίνει αποδεκτό από την Ευρωπαϊκή Ενωση; Θέλετε η χώρα να μην υποστεί πρόστιμο;
Δώσαμε για τις πυρκαγιές, έξω από προδιαγραφές του 2000, το καλοκαίρι, την βοήθεια στην Κορινθία και στην Σάμο, με τις προκαταβολές. Εκεί βάζανε εύκολα τις υπογραφές κάποιοι ότι ήταν πυροπαθείς. Το πρόστιμο που ήρθε στην χώρα, πληρώσαμε 40 δις, μας τα έδωσε η Ευρωπαϊκή Ενωση, ήρθε, έκανε τους ελέγχους, δεν είναι κουτόφραγκοι, ήρθε το πρόστιμο 120 δις. Κερδισμένη ή χαμένη η χώρα;
Αρα λοιπόν, σε κάποια πράγματα τα οποία πρέπει λίγο να τα ξεκαθαρίζουμε. Να έχουμε δηλαδή σαφείς στόχους και πως τους διεκδικούμε. Ιδιαίτερα όταν διαχειριζόμαστε κοινοτικά προγράμματα, γιατί εκεί πρέπει να ξέρουμε ότι ο έλεγχος είναι αυστηρός και είναι ανελέητος.
(Διαλογικές συζητήσεις)
ΣΤ.ΜΑΝΙΚΑΣ: Βεβαίως υπήρχαν κυρώσεις, θα φτάσω εκεί. 2.500 βαμβακοπαραγωγοί οδηγήθηκαν στα δικαστήρια, αν θυμόσαστε και τα δικαστήρια τους αθώωσαν. Μπορεί να υπάρξει παρέμβαση της Κυβέρνησης στην δικαιοσύνη; Σε μία δικαστική απόφαση; Δεν μπορεί να υπάρξει. Διότι εδώ υπάρχει η κακώς νοούμενη κοινωνική αλληλεγγύη. Αυτή που υπάρχει και μέσα στον δημόσιο τομέα, μην ακουμπήσουμε ως Κυβέρνηση, ως πολιτική εξουσία, τον κακό δημόσιο υπάλληλο. Μην αγγίξουμε τον παραβάτη. Διότι τότε γίνεται μια οριζόντια σχέση όλων των πολιτικών και συνδικαλιστικών εκφράσεων απέναντι στην αυταρχική πολιτική εξουσία.
Γιατί αυτό; Γιατί εγώ πιστεύω, επειδή έρχομαι στον τομέα δημόσια διοίκηση, εκεί όπως και στην τοπική Αυτοδιοίκηση, το ΠΑΣΟΚ έκανε μεγάλα θεσμικά ανοίγματα, προώθησε την Δημοκρατία, η οποία από κάποιους ερμηνεύτηκε ως δικαίωμα στην αυθαιρεσία.
Και αυτά είναι μια δικιά μας ευθύνη, είναι δικά μας λάθη και τα αποστήματα σπάνε και βγαίνει. Εγώ τα λέω γιατί μεταξύ μας πρέπει να είμαστε ειλικρινείς και να μην ψάχνουμε τους ενόχους και τα αίτια έξω και πέρα από τις δικές μας πολιτικές που κάποτε περισσότερο ή λιγότερο όλοι τις ευνοήσαμε.
Θα πάω από τα πιο απλά να έρθω στα πιο σύνθετα, αν θεωρούνται ότι τα θέματα της τοπικής κοινωνίας είναι πιο απλά. Οι φίλοι από τον Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων, μίλησαν από τα 74 σχολεία του 6ου διαμερίσματος στην πρόσφατη διαδικασία που είχαμε για τις εκλογές, παρουσιάστηκαν τα 30. Σήμερα η Ελλάδα έχει το πιο προοδευτικό νομοθετικό πλαίσιο, όσον αφορά τους Συλλόγους Γονέων από όλη την Ευρώπη. Και όμως οι γονείς δεν συμμετέχουν στο σχολείο. Οι γονείς αδιαφορούν για το τι γίνεται στο σχολείο. Μόνο όταν δημιουργηθεί ένα πρόβλημα, ένα ατύχημα, μια κακή εξέλιξη. Να γιατί μιλάγαμε πριν και λέγαμε για την συμμετοχή και την Δημοκρατία.
Σήμερα μπορούν οι γονείς μέσα από τις σχέσεις τους με τον Σύλλογο των Εκπαιδευτικών να παρεμβαίνουν σε ουσιαστικές δραστηριότητες των σχολείων. Και όμως αυτοί οι λίγοι άνθρωποι που ασχολούνται, εκτελούν κατά την γνώμη μας μια σημαντική κοινωνική και δημοκρατική προσφορά. Αλλά είναι κρεμαστοί κήποι της Βαβυλώνας. Είναι μόνοι τους. Και βεβαίως έχουν και αδυναμία να ελέγξουν και ένα κακό καθηγητή και μια κακή εκπαιδευτική λειτουργία.
Διαμαρτυρόμαστε όλοι για τα ναρκωτικά και λέμε να προστατεύσουμε τα σχολεία από τα ναρκωτικά. Μπήκανε οι σχολικοί φύλακες, κάποιοι λένε να είναι η αστυνομία. Αν θέλουμε να ψάξουμε το πρόβλημα, αν βάλουμε αστυνομία σε κάθε σχολείο, να περιμένετε εύλογες και θεμιτές νεανικές εξεγέρσεις. Θα γυρίσουμε σε άλλου τύπου εποχές τις οποίες κανένας δεν θέλει και κανένας δεν επιδιώκει. Τα ζητήματα αυτά αντιμετωπίζονται σε συνεργασία με την Πολιτεία, με κοινωνική αυτενέργεια.
Υπάρχουν σε κάποια σχολεία κάποιες πρωτοβουλίες από τους Συλλόγους Γονέων και Κηδεμόνων που σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς και μαζί με τα ίδια τα παιδιά, τους εκπροσώπους τους, τις μαθητικές κοινότητες, προστατεύουν σε καθημερινή βάση το σχολείο. Έχετε σκεφτεί ότι ο κάθε γονέας μπορεί να αφιερώσει τρεις ώρες σε τρεις μήνες για να προστατεύσει το σχολείο του παιδιού του, με την φυσική του παρουσία; Θα τον διαθέσουμε αυτό τον χρόνο; Διότι είναι αποδεκτή η παρουσία του γονέως. Είναι αποδεκτή η παρουσία του ίδιου του εκπροσώπου των μαθητών και βεβαίως του ίδιου του καθηγητή.
Και αυτά, ξέρετε δεν θα έρθει ποτέ το κράτος και να είμαστε ειλικρινείς, όσες και δημοσιονομικές ανέσεις να έχει, να προσλάβει για τις 15000 περίπου σχολικές μονάδες της χώρας από τρεις αστυφύλακες ή τρεις φύλακες για να το φυλάνε σε 24ωρη βάση. Αυτό δεν έχει συμβεί ποτέ στον κόσμο. Μην απαιτούμε ότι είναι δικιά μας κοινωνική ευθύνη να την αναθέσεις σε ένα κράτος, για να φτιάχνουμε την δική μας απενοχοποίηση, για να μην παίρνουμε την ευθύνη πάνω μας.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες οι οποίες έχουν σε κάθε σχολείο και ψυχολόγο και κοινωνικό λειτουργό και φύλακα, έχουν ένα διαρκώς αυξανόμενο πρόβλημα χρήσης ναρκωτικών ουσιών. Γιατί το έχουν; Εκεί που δεν υπάρχει λοιπόν το πρόβλημα, όπως εμείς το φανταζόμαστε ότι υπάρχει στον χώρο μας, γιατί δεν υπάρχει η λειτουργία της οικογένειας στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.
Γιατί το πρόβλημα των ναρκωτικών, φίλες και φίλοι, βγαίνει μέσα από την οικογένεια και δεν είναι πρόβλημα οικονομικό, δεν είναι πρόβλημα μορφωτικό και δεν είναι πρόβλημα διαλυμένης ή μη οικογένειας, πλέον. Σήμερα είναι ένα πρόβλημα που χτυπάει αδιάκριτα όλες τις τάξεις ανεξαρτήτως κοινωνικού, μορφωτικού και οικονομικού επιπέδου. Γιατί; Διότι έχουμε εκχωρήσει την διαπαιδαγώγηση και την στήριξη των παιδιών μας σε τρίτους. Είναι αποτέλεσμα του τύπου της κοινωνικής μας ανάπτυξης και είναι αποτέλεσμα της μείωσης του ρόλου της οικογένειας.
Φανταστείτε τα τελευταία 20 χρόνια εμείς οι ίδιοι έχουμε βιώσει την οικογενειακή αλλαγή. Από την ευρεία οικογένεια της δεκαετίας του ’80, του ’70, με παππούδες, γιαγιάδες, αδέλφια, κουμπάρους, σήμερα στην στενή οικογένεια με δύο γονείς που κατά κανόνα εργάζονται από το πρωί μέχρι το βράδυ και μπορεί να καλύπτουν τις καταναλωτικές και εκπαιδευτικές ή όποιες ανάγκες των παιδιών τους αλλά την ψυχή τους δεν την ακουμπάνε. Δεν ασχολούνται δηλαδή με αυτό που μέσα του έχει σήμερα το παιδί. Απλά του βάζουμε εμείς στόχους οι οποίοι κυρίως ικανοποιούν τις δικές μας ανάγκες και όχι τις δικές του ανασφάλειες και τις δικές του προσμονές.
Και βεβαίως μην έχουμε την αυταπάτη ότι ο οποιοσδήποτε νηπιαγωγός ή οποιοσδήποτε δάσκαλος ή εκπαιδευτικός στην συνέχεια, μπορεί να καλύψει γονικό έλλειμμα.
Και βεβαίως όπως παρατήρησε ο φίλος ο Αντρέας ο Λεμπέσης, επειδή η Πολιτεία, το ΠΑΣΟΚ έχει κάνει μεγάλα βήματα στο θέμα των ναρκωτικών, αντιμετωπίζουμε μια υποκρισία από την πλευρά της κοινωνίας. Προσωπικά επειδή είμαι ο άνθρωπος που έφτιαξε τον Οργανισμό Κατά των Ναρκωτικών, μπορώ να σας το πω απερίφραστα. Από την μία μεριά με κροκοδείλια δάκρυα κλαίμε για τα παιδιά που πέφτουν στα ναρκωτικά από την άλλη μεριά αρνούμαστε ένα πρόγραμμα στην γειτονιά μας, γιατί λέει την υποβαθμίζει.
Δηλαδή δεν μας ενοχλεί το πρεζάκι στην πλατεία, μας ενοχλεί μια κλινική που θα θεραπεύει το πρεζάκι. Δέστε τι γίνεται στην Θεσσαλονίκη, επί ένα χρόνο είναι έτοιμο ένα θεραπευτικό ίδρυμα και είναι κλειστό. Διότι κάποιοι, λέει, έχουν κάνει κατάληψη. Μα εγώ το θυμάμαι, όταν το 1983 ξεκίνησε το πρώτο πρόγραμμα της Ιθάκης στην Σίνδο της Θεσσαλονίκης, ανέβηκα και έμεινα στην Θεσσαλονίκη 2,5 μήνες για να πείσω τους φίλους, τους κατοίκους της Σίνδου. Για να πείσω τους συντρόφους μου, της Τοπικής Οργάνωσης του ΠΑΣΟΚ ότι δεν είναι κακό που γίνεται η Ιθάκη στον δήμο τους.
Το ίδιο πρόβλημα αντιμετωπίσαμε και στα Εξάρχεια, το 1994 – ’95, το ίδιο πρόβλημα αντιμετωπίζουμε παντού. Το ίδιο πρόβλημα, είναι αλήθεια αυτό που είπε ο Λεμπέσης, σήμερα η Πολιτεία δίνει μεγάλα ποσά για να βρίσκουν εργασία μετά την αποθεραπεία τους τα νέα παιδιά. Θα σας πω μόνο τούτο, με στοιχεία πρόσφατα του 2001, γιατί του 2002 δεν έχουν βγει ακόμα, οι αποθεραπευθέντες χρήστες, η Κυβέρνηση επιδότησε χίλιες θέσεις εργασίας, καλύφθηκαν οι 65.
Γιατί αρνούνται οι εργοδότες είτε μικροί είτε μεσαίοι είτε οτιδήποτε, να προσλάβουν ένα αποθεραπευθέντα χρήση. Μα ένας αποθεραπευθείς χρήστης είναι ένα υγιές άτομο. Στην ουσία λοιπόν υπάρχει ένας υπόγειος κοινωνικός ρατσισμός και μια υπόγεια υποκρισία απέναντι στο πρόβλημα. Γιατί νομίζουμε ότι επειδή είναι στου διπλανού δεν μας αφορά. Μόλις μας χτυπάει την πόρτα αρχίζουμε και τρέχουμε.
Αυτό φίλες και φίλοι είναι μια ένδειξη ελλείμματος σ΄ αυτό τον τομέα που λέμε «κοινωνική αλληλεγγύη». Και βεβαίως εκείνα τα 65 παιδιά που βρήκαν θέσεις εργασίας, πολλοί εργοδότες πράγματι τα πήραν για να πάρουν την επιδότηση και αντί να αξιοποιήσουν τα προσόντα τους διότι είναι πολλά από αυτά τα παιδιά που και γνώσεις έχουν και πτυχία έχουν και τεχνικές δεξιότητες κατέχουν, τα βάζουν σε δεύτερες και τρίτες θέσεις απλά για να λυμανθούν την κρατική επιδότηση, για ένα κοινωνικό πρόβλημα.
Και εγώ διερωτώμαι, όχι ως πολιτικός ως πολίτης, που είναι η ευαισθησία των συνδικάτων; Από το 1994 προσπαθώ να πείσω την ΓΣΕΕ να ανοίξει ένα διάλογο με τον ΣΕΒ και τους εργοδότες, στον διάλογο που κάνει για τις οικονομικές διεκδικήσεις, για τις εργασιακές αλλαγές, να βάλει και αυτό το θέμα μέσα. Και όμως αγρόν αγοράζουμε. Τι άλλο μπορεί να κάνει η Πολιτεία; Η Πολιτεία μπορεί να κάνει θεραπευτικά καταστήματα, η θεραπεία μπορεί να εξειδικεύει επιστήμονες για να μπορούν να αντιμετωπίζουν το πρόβλημα, η Πολιτεία μπορεί να επιδοτεί θέσεις για να βρίσκουν δουλειά οι αποθεραπευτές της.
Από εκεί και πέρα οι ατομικές μας πρωτοβουλίες και οι συλλογικές μας πάνω απ’ όλα πρωτοβουλίες, έχουν την δικιά τους αξία. Και εκεί είναι τα ελλείμματα μας, διότι πράγματι δεν έχουμε, δεν είμαστε σε αυτό το στάδιο να παίρνουμε τα προβλήματα εκεί που έχουμε τις ευχέρειες και τις προϋποθέσεις, να τα λύνουμε μόνοι μας. Έχουμε μάθει στην εκχώρηση.
Δυστυχώς έχουν κυριαρχήσει τα Μέσα επάνω μας, κάποιος τρίτος θα μας λύσει το πρόβλημα. Και αυτό αφορά και τους Συλλόγους Γονέων και Κηδεμόνων, αφορά βεβαίως και το θέμα των ναρκωτικών, χωρίς βεβαίως από την άλλη μεριά να σημαίνει γιατί δεν πρέπει να ωραιοποιούμε τα πράγματα ότι η Κυβέρνηση τα έχει κάνει όλα ωραία και όμορφα.
Στην πολιτική της αποκέντρωσης το ΠΑΣΟΚ έχει στηρίξει από το 1981 που έγινε για πρώτη φορά εξουσία, όλη την αντίληψη του γι’ αυτό που λέγεται κράτος και Δημοκρατία. Στο αν υπάρχει επαρκής ή ανεπαρκής έλεγχος, δεν σημαίνει ότι πρέπει να μας οδηγήσει σε ένα πολιτικό οπισθογύρισμα. Δηλαδή να αφαιρέσουμε αρμοδιότητες, να περιορίσουμε την τοπική αυτοδιοίκηση, να την επαναφέρουμε σε ένα ρόλο ληξίαρχο.
Τι πρέπει να κάνουμε; Προφανώς να αυξήσουμε τον έλεγχο. Ο έλεγχος πως γίνεται; Υπάρχει άραγε δυνατότητα; Υπάρχουν οι νόμοι; Υπάρχουν και όλα γίνεται. Όσοι στοιχειωδώς παρακολουθούν εφημερίδες και τα Μέσα, θα έχετε ακούσει πρόσφατα πριν 1,5 μήνα περίπου, έβγαλε την ετήσια έκθεση του ο Συνήγορος του Πολίτη, μία αρχή αντικειμενική, δεν υπακούει σε Κυβερνητικές εντολές. Και ανέδειξε όλα τα σημεία διαφθοράς και παρατυπιών στην τοπική αυτοδιοίκηση.
Μόνον η Πολιτεία, μόνο δηλαδή η επίσημη Κυβέρνηση από το 2000 μέχρι σήμερα έχει παραπέμψει 1648 περιπτώσεις κακοδιαχείρισης χρημάτων στον χώρο της τοπικής αυτοδιοίκησης. Αυτά η Κυβέρνηση δεν τα λύνει από μόνη της με αποφάσεις, γι’ αυτά πρέπει να υπάρξουν δικαστικές αποφάσεις για να επιμερισθούν οι ευθύνες. Το κενό που υπάρχει εδώ ξέρετε ποιο είναι; Ότι ενώ αυτά διαπιστώνονται, ενώ αυτά ο κόσμος τα ΄χει βούκινο, εμείς τα έχουμε κρυφό καμάρι. Δεν είδα δηλαδή στις πιο χτυπητές περιπτώσεις των δήμων ή των κοινοτήτων, των ελάχιστων που υπάρχουν σήμερα με τον ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ, όπου διαπιστώθηκαν αυτές οι ατασθαλίες, να έγινε μία κοινωνική κινητοποίηση.
Είδα, αντιθέτως οι Δήμαρχοι οι οποίοι κατηγορούνται γι’ αυτά να επανεκλέγονται και να επανεκλέγονται με συντριπτικά ποσοστά. Και ξέρετε γιατί; Και θέλω να το συνδέσω με κάτι άλλο τώρα, που ειπώθηκε, διότι οι δήμοι έχουν την ευχέρεια μέσα από το θεσμικό τους πλαίσιο και μέσα από τις αναπτυξιακές εταιρείες που μπορούν να συγκροτούν, να κάνουν και διορισμούς και στο όνομα του διορισμού εξασφαλίζεται η πολιτική σιωπή, η πολιτική ανοχή και η πολιτική υποστήριξη για μεγαλύτερα κονδύλια. Δηλαδή βλέπουμε το τυράκι αλλά δεν βλέπουμε την φάκα. Και το συνδέω αυτό με το θέμα του ΑΣΕΠ, επειδή γίνεται μία τεράστια συζήτηση και σχετίζεται κυρίως με το θέμα της απασχόλησης, την ανεργία.
Και επειδή όλοι με νοσταλγία μιλάμε για το παλιό καλό ΠΑΣΟΚ, λες και το σημερινό ΠΑΣΟΚ δεν είναι η συνέχεια και η εξέλιξη του ΠΑΣΟΚ που πρωτοξεκινήσαμε. Επειδή εγώ όμως δεν ξεχνώ και διατηρώ ακέραια την μνήμη μου σε ότι έχουμε πολιτικά δεσμευτεί απέναντι στον Ελληνικό λαό, θα θυμηθώ λοιπόν το πρόγραμμα του 1981 που μιλώντας για την δημόσια διοίκηση έλεγε τρία πράγματα: δημόσια διοίκηση ανεξάρτητης πολιτικής εξουσίας, δημόσια διοίκηση δημοκρατική, δημόσια διοίκηση η οποία στελεχώνεται μέσα από προσλήψεις, από ένα αδιάβλητο και αντικειμενικό σύστημα αξιολόγησης.
Αυτό έχουμε δεσμευτεί απέναντι στον Ελληνικό λαό και το κάναμε το 1993. Και το κάναμε το 1993 διότι ορθώς και δικαίως στην πρώτη τετραετία επειδή η πλειοψηφία του απλού δημοκρατικού λαού είχε αποκλεισθεί από το κράτος για λόγους κυριαρχίας της δεξιάς, εμείς φέραμε την Δημοκρατία μέσα στο κράτος, μέσα από την ενίσχυση του με δημοκρατικούς πολίτες.
Και βεβαίως κάναμε σωρεία διορισμών. Αλλά την μνήμη εγώ θα την επαναφέρω πάλι και θα την αξιοποιώ. Δεν θα ξεχάσω ποτέ το 1982, τις προσλήψεις 800 οδηγών στα ΗΛΠΑΠ, τα τρόλεϊ δεν είναι τα ΗΛΠΑΠ, αν θυμάμαι καλά; Και δεν θα πρέπει να ξεχνάτε την πρώτη μεγάλη απεργία επί ΠΑΣΟΚ από τον ΗΛΠΑΠ όπου στην περίφημη Γενική Συνέλευση από τους 1300 εκ των οποίων 700 διορισμένοι πριν δύο μήνες, υπέρ της απεργίας ψήφισαν οι 1280.
Δεν θα ξεχάσω ποτέ, πως τα συνδικάτα χάναμε τις πλειοψηφίες το ’88 και ’89 κάτω από την κατηγορία «κάτω και έξω οι κλέφτες του ΠΑΣΟΚ» από όλους εκείνους που εμείς είχαμε διορίσει. Αυτό το λέω γιατί κάθε διορισμός δεν εξασφαλίζει πολιτικά την κυριαρχία σου. Εκείνο που εξασφαλίζει την κυριαρχία σου είναι μόνο το έργο σου, εάν το έργο αναπτύσσει την χώρα, εάν υπάρχει κοινωνική δικαιοσύνη, αν γίνεται αναδιανομή του εθνικού εισοδήματος.
Το πρόβλημα της ανεργίας εξακολουθεί να είναι, κατά την γνώμη μας, το μείζον πρόβλημα και το πρώτο για την Κυβέρνηση. Δεν το έχουμε λύσει, αλλά έχουμε κάνει σημαντικά βήματα. Από το 12% του 1999 της ανεργίας φτάσαμε στο τέλος του 2000 στο 9,5. Εξακολουθεί να είναι ένα μεγάλο ποσοστό αλλά το πρόβλημα δεν θα το λύσουν οι διορισμοί στο δημόσιο. Για σκεφτείτε, γίνετε για 5 λεπτά Πρωθυπουργοί, αυθαίρετοι Πρωθυπουργοί χωρίς να έχετε κανόνες και νόμους, να κάνετε ότι θέλετε. Πόσους μπορείτε να διορίσετε στο δημόσιο; Και πόσους μπορείτε να πληρώσετε; Έχει σημασία αυτό. Χωρίς να δανειστείτε, χωρίς να υπερχρεώσετε την επόμενη γενιά. Γιατί αλλιώς δεν θα περισσέψουν χρήματα για την κοινωνική πολιτική, δεν θα περισσέψουν χρήματα για την εκπαιδευτική πολιτική, αλλιώς δεν θα περισσέψουν χρήματα για την υγεία και δεν θα περισσέψουν και χρήματα γι’ αυτό που θίξατε όλοι και εγώ θα συμφωνήσω, για μια μερίδα συντάξεων οι οποίες δεν είναι ικανοποιητικές. Γιατί δεν είναι όλες οι συντάξεις χαμηλές.
Και κάποιες θα έλεγα με βάση τον χρόνο παραγωγής, είναι ιδιαίτερα υψηλές. Δεν θεωρώ ότι κάποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι μια σύνταξη 15ετίας είναι μικρή. Μπορώ να δω ότι υπάρχουν συντάξεις 30ετίας μικρές. Δεν θεωρώ αναπηρικές συντάξεις μαϊμούδες, μικρές. Θεωρώ τις πραγματικές αναπηρικές συντάξεις μικρές.
Αυτό το λέω διότι όταν κάποια φορά παίρνουμε κάποια μέτρα και ξεσηκώνεται μία θύελλα, θυμηθείτε πέρυσι τι έγινε με τις συντάξεις, την διανομή των συντάξεων μέσω Τραπεζών στο ΙΚΑ. Η θύελλα που ξεσηκώθηκε. Γιατί το κάναμε εμείς αυτό; Θέλαμε να ταλαιπωρήσουμε τους συνταξιούχους; Όχι. Θέλαμε να ελέγξουμε ποιοι πραγματικά δικαιούται σύνταξης. Τι απεδείχθη μετά την εφαρμογή; Έχει περάσει ένας χρόνος, όλα ρέουν ομαλώς, σταμάτησαν οι διαμαρτυρίες. Ποιοι φώναζαν; Ποιοι είχαν τα μεγάλα μέσα, τις πολιτικές διαμεσολαβήσεις ; Οι 30.000 μαϊμούδες συντάξεις του ΙΚΑ.
Αυτή η αντίδραση, να την αναμένετε, θα γίνει όταν θα γίνει και η αλλαγή στα βιβλιάρια του δημοσίου. Όταν θα αποσυρθούν και θα αντικατασταθούν με άλλο, για να δούμε πόσα πλαστά βιβλιάρια του δημοσίου διακινούνται, για να δούμε πρακτικά πόσα δισεκατομμύρια δραχμές τα οποία δεν τα απολαμβάνουν οι πραγματικά δικαιούχοι, τα απολαμβάνουν άνθρωποι που δεν τα δικαιούνται.
Αυτή είναι μια πραγματικότητα στον χώρο μας, στην χώρα μας, και δεν τα λέμε εμείς. Πάρτε τα στοιχεία, ποια; Της EURO STAT; Δεν είναι δικιά μας η EURO STAT της Ευρώπης είναι. Τι λέει; Ότι η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα που από το 1995 σταθερά αυξάνει τις επιδοτήσεις στο κοινωνικό κράτος. Από το 22% του ΑΕΠ, του εθνικού προϊόντος, που δίναμε το ’96 σήμερα δίνουμε το 26,2% και παρ’ ότι εκτελούμε μια αυστηρή δημοσιονομική πολιτική.
Το πρόβλημα και το ερώτημα για την χώρα είναι αν αυτά τα χρήματα πηγαίνουν σ’ αυτούς που δικαιούνται. Δεν έχετε στην εμπειρία σας ακούσει για το βιβλιάριο του δημοσίου που περιφέρεται στην γειτονιά, σε φίλους, στον κουμπάρο και γράφονται και κολόνιες; Ποιον νομίζουμε ότι κοροϊδεύουμε; Από πού έρχονται αυτά τα λεφτά; Προέρχονται από τα ασφαλιστικά ταμεία, δηλαδή από τις εισφορές τις δικές μας. Και όταν δεν φτάνουν αυτές οι ασφαλιστικές εισφορές έρχεται και ενισχύει ο κρατικός προϋπολογισμός. Ποιος είναι ο κρατικός προϋπολογισμός; Κρατικός προϋπολογισμός είναι η Εφορεία που πληρώνει ο καθένας μας, περισσότερη ή λιγότερη.
Και να δούμε υπάρχει σ’ αυτή την χώρα κοινωνική αναδιανομή; Έχουμε υπ’ όψιν μας ότι από το 2004, για το οικονομικό έτος 2003, αυτό που διανύουμε το 62% των μισθωτών, των πολιτών αυτής της χώρας, των οικονομικά ενεργών πολιτών αυτής της χώρας, δεν θα πληρώνει δραχμή στην Εφορεία. Είναι αυτή μια πολιτική υπέρ των ασθενέστερων; Έχει γίνει νόμος, έχει ψηφιστεί, εφαρμόζεται για το οικονομικό έτος και θα το δούμε στις φορολογικές δηλώσεις του 2004. Αυτό έχει γίνει, από τον Νοέμβριο έχει ψηφιστεί.
Αυτές είναι πραγματικές κοινωνικές πολιτικές, οι οποίες δεν επαφίονται στην ευαισθησία ή στην αναισθησία του κάθε Υπουργού και του κάθε πολιτικού, αλλά γίνεται νόμος του κράτους. Διότι σήμερα μπορεί ο Μανίκας να λέει δώστε, αύριο τρελαίνεται ο Μανίκας και λέει αφαιρέστε. Δεν μπορεί να είμαστε στην διακριτική ευχέρεια και στην διάθεση και στην βούληση του Πρωθυπουργού, του Υπουργού Οικονομικών ή του κάθε Υπουργού.
Αυτές είναι οι πραγματικές κοινωνικές πολιτικές οι οποίες είναι στέρεες και έχουν βάθος χρόνου, που δεν μπορεί να τις ανατρέψει καμία άλλη πολιτική εξουσία.
Λίγα σχόλια για το θέμα της εξωτερικής πολιτικής, κάτι ακούστηκε για την Σούδα. Ξέρετε η χώρα, κατά την γνώμη μου, διαχειρίστηκε με την ευθύνη του Πρωθυπουργού, με τον πλέον άριστο και επωφελή τρόπο την υπόθεση του πολέμου του Ιράκ. Είμαστε μία χώρα που διαφώνησε με τον πόλεμο, μία χώρα που πάλεψε για να έχει η Ευρώπη ενωμένη φωνή και μία χώρα που δεν συμμετείχε στον πόλεμο. Παρ’ ότι έχει ανοιχτές πληγές, που ξέρει πάρα πολύ καλά ότι μπορούν αυτές οι πληγές να επηρεαστούν από την στάση μας έναντι των Ηνωμένων Πολιτειών.
Σούδα, υπάρχει, γιατί κατηγορηθήκαμε ότι διευκολύναμε, υπάρχει η συμφωνία από το 1976 με τις Ηνωμένες Πολιτείες η οποία ανανεώθηκε το ’78, ’86, ’95 αν θυμάμαι καλά. Εμείς θα ερχόμαστε τώρα, προσέξτε, η συμφωνία Ελλάδας – Αμερικής, και θα λέγαμε αυτή την συμφωνία δεν την τηρούμε άρα δεν μπορεί και δεν δικαιούστε ελλιμενισμού. Εγώ θα έλεγα ότι όποιος Πρωθυπουργός θα το έκανε αυτό, στην καλύτερη περίπτωση θα έδειχνε μικρομεγαλισμό αλλά στην πραγματικότητα θα έδειχνε μια τεράστια ανευθυνότητα έναντι των εθνικών συμφερόντων της χώρας.
Διότι μην βλέπουμε τον πόλεμο. Να δούμε την επομένη και να δούμε πως θα πορευτούμε σ’ αυτή την νέα σελίδα που έχει ανοίξει στον κόσμο. Η πολιτική δεν γίνεται με το συναίσθημα. Η πολιτική γίνεται με τις πραγματικές δυνάμεις. Το τι θέλει η καρδιά μας; Γιατί θέλει κανένας πόλεμος; Γιατί θέλει κανένας να έχουν οι Ηνωμένες Πολιτείες αυτό τον ρόλο; Μα θέλει κανένας η Ευρώπη να είναι έτσι όπως είναι; Όχι βεβαίως. Και που είναι οι δυσκολίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης; Δυσκολίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης είναι ότι οι χώρες που τις συγκροτούν είναι χώρες με ιστορία και κουλτούρα.
Η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν συγκροτήθηκε ως το άθροισμα των αποκλήρων που μαζεύτηκαν πριν 200 χρόνια στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Οσο εμείς λέμε – και ορθώς λέμε – «εμείς είμαστε Ευρωπαίοι, αλλά είμαστε Ελληνες» και εν πάση περιπτώσει δεν θέλουμε να γίνει Γερμανοί, αυτό σκεφτείτε ότι το λέει και ο Γερμανός «θέλω να είμαι Ευρωπαίος, είμαι Γερμανός, διόλου δεν θέλω να γίνω Ελληνας». Γιατί; Γιατί αυτές οι χώρες έχουν παραδόσεις, δεν είναι από του πουθενά.
Η Αμερική είναι μια πρόσφατη υπόθεση, μια πρόσφατη υπόθεση μιας κοινωνίας που συγκροτήθηκε πάνω στον φόβο. Ο φόβος, ο πρώτος φόβος των Αμερικανών ήταν οι Ινδιάνοι. Τους καθαρίσανε. Ο δεύτερος φόβος ήταν οι σκλάβοι, οι νέγροι. Τους καθαρίσανε και τους ενσωματώσανε. Οι τρίτοι ήταν οι κομμουνιστές, ο κομμουνισμός τελείωσε. Οι τέταρτοι είναι οι τρομοκράτες. Είναι μία χώρα η οποία επειδή δεν έχει ιστορία και πολιτισμό για να συνέρχεται και να συγκροτείται φτιάχνει ένα αντίπαλο. Για να μπορεί να ενώνεται. Είναι η μόνη χώρα που στην σημαία της και στο νόμισμα της ακόμα λέει στον Θεό εμπιστευόμαστε.
Αυτά δεν θα τα συναντήσετε σε καμία Ευρωπαϊκή χώρα. Και αυτό παράγει μεγάλες δυσκολίες πολιτικής ενοποίησης στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Και βεβαίως, όπως είπαμε και πριν η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει ένα μεγάλο πρόβλημα, έχει την έλλειψη των πρώτων υλών, δυστυχώς ενεργειακά δεν είναι αυτάρκης, κατά τούτο λοιπόν οφείλει να διαμορφώσει πρώτα πολιτική ισχύ, δεύτερον πολιτικές συμμαχίες με Ρωσία, για να μπορέσει να έχει μία δυνατότητα επέμβασης και χρήσης των διαθεσίμων ενεργειακών πηγών.
Θα πιάσω ένα θέμα το οποίο με αγγίζει επειδή η δικιά μου πολιτική ιστορία είχε σχέση πάντοτε με την νεολαία και επειδή άκουσα τον Ζώη να λέει πως θα κάνω οικογένεια, θα του έλεγα είναι ένα πολύ εύλογο ερώτημα, αλλά δεν πρέπει να το ρωτάει. Πρέπει να αγωνίζεται. Διότι κάθε νέα γενιά η οποία έχει το δικαίωμα στην ζωή, έχει πάνω απ’ όλα ένα δικαίωμα στην ανατροπή και στο να διαμορφώσει την ιστορία, όπως εκείνη νομίζει καλύτερα για τα συμφέροντα της. Οι γονείς μας δώσανε μεγάλους δημοκρατικούς αγώνες και μέσα από αυτούς τους δημοκρατικούς αγώνες που ήταν βαθύτατα κοινωνικοί αγώνες, κάνανε οικογένειες. Και η δικιά μου γενιά έδωσε αγώνες και κάνανε οικογένειες. Και η δικιά σας γενιά οφείλει να κάνει αγώνες.
Στην ζωή τίποτα δεν χαρίζεται, τα πάντα κατακτώνται. Εάν ξεκινήσουμε ως αφετηρία, με αφετηρία αυτή την σκέψη τότε σημαίνει ότι η νέα γενιά όπως βρήκε την δυνατότητα να πλημμυρίσει τους δρόμους με τα αντιπολεμικά της συνθήματα πρέπει να βρει τους τρόπους και τις μορφές οργάνωσης και πολιτικής δράσης για να διεκδικήσει τα δικαιώματα της. Η ιστορία δεν συγχωρεί απάθειες, διακριτικότητες και αποστάσεις. Όπως στην ζωή έτσι και στην πολιτική δεν υπάρχουν κενά. Ότι δεν καλύπτεις εσύ το καλύπτει κάτι άλλο.
Και εγώ ξέρω επειδή προέρχομαι από νεολαιίστικους αγώνες ότι κατακτήσαμε στην παιδεία δεν το κατακτήσαμε επειδή ήρθε μία Κυβέρνηση και ήθελε. Προφανώς υπήρχε πολιτική βούληση των Κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ, αλλά προφανέστατα υπήρχαν και ισχυρά νεολαιίστικα κινήματα και μια τέτοια νεολαία ΠΑΣΟΚ που απέναντι και στον μεγάλο Αντρέα Παπανδρέου του έλεγε Πρόεδρε, δεν είναι έτσι και άμα δε σ’ αρέσει.
Θα σας θυμίσω το 1978, τότε ήμουν Γραμματέας της Νεολαίας ΠΑΣΟΚ, ο Αντρέας συμφώνησε για τον νόμο στα Πανεπιστήμια τον περίφημο 815 με τον Καραμανλή και την ημέρα που συμφώνησε, η νεολαία ΠΑΣΟΚ πήρε μία απόφαση και έκανε κατάληψη σε όλα τα Πανεπιστήμια από άκρη σε άκρη στην χώρα. Την επόμενη ημέρα πήγε στην Βουλή και είπε με συγχωρείτε λάθος, αλλάζω γνώμη. Το έκανε όταν είδε ότι η Νεολαία του δημιουργούσε κάτω ένα κοινωνικό κίνημα συντριπτικό. Τότε ένοιωσε και αυτός ισχυρός να μπει σε μια σύγκρουση.
Αρα λοιπόν, σήμερα όμως τα προβλήματα δεν είναι τα δικά μας προβλήματα, εγώ αναγνωρίζω ότι η κοινωνική και πολιτική και οικονομική πραγματικότητα είναι πολύ σκληρότερη και απαιτεί και από την πλευρά της Κυβέρνησης εντονότερες προσπάθειες στον τομέα της ανεργίας. Αλλά η ανεργία, φίλες και φίλοι, δεν θα αντιμετωπισθεί ούτε με διαμεσολαβήσεις ούτε με διορισμούς. Η ανεργία θα αντιμετωπισθεί όσο η χώρα θα αναπτύσσεται, όσο η πίτα θα μεγαλώνει. Οσο θα μπορεί να υπάρχει κοινωνικό πλεόνασμα για κοινωνικές επενδύσεις.
Και πολλές φορές επειδή οι στατιστικές δεν λένε και πολλά πράγματα, δεν βλέπουμε τις επιπτώσεις όλης της αναπτυξιακής πολιτικής που σήμερα, εδώ και πολλά χρόνια, οι Κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ διεξάγουν. Έχουμε την εντύπωση ότι τα μεγάλα έργα, οι μεγάλοι δρόμοι, οι οδικές αρτηρίες, οι γέφυρες, τα λιμάνια, τα φράγματα, οι λιμνοδεξαμενές, γιατί προφανώς εσείς δεν τα γνωρίζετε εμείς εκ της θέσεως μας τα ξέρουμε, δεν έχουν επίπτωση στην ανάπτυξη; Δεν δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας;
Χθες ήμουν στην Μεσσηνία, στην Καλαμάτα, το ότι στα πλαίσια της περιβαλλοντικής πολιτικής που κάνει η Κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ για την προστασία του Ταϋγέτου, η δημιουργία ενός φορέα διαχείρισης του δάσους, δημιουργεί 30 θέσεις εργασίας. Όταν δε αυτό το πρόγραμμα τρέξει θα κάνει άλλες 100 με την αξιοποίηση του δάσους. Ένα ασήμαντο έργο σχετικά με τον όγκο των έργων που γίνονται σε όλη την περιφέρεια. Μόνο τα προγράμματα βοήθειας στο σπίτι τα οποία έχουν πάει σε περίπου 400 δήμους, έχουν δημιουργήσει 2500 νέες θέσεις εργασίας.
Και βεβαίως μια σειρά άλλων προγραμμάτων αλλά κυρίως η αναπτυξιακή δυνατότητα της χώρας, διότι κάθε δρόμος που ανοίγει δημιουργεί όρους και ευνοϊκές προϋποθέσεις για την παραγωγή, το εμπόριο, άρα αυξάνεται ο πλούτος. Αυξανόμενος ο πλούτος θέλει χέρια, θέλει ανθρώπους να εργάζονται.
Εκεί που θα συμφωνήσω ότι χρειαζόμαστε μεγάλη προσπάθεια όμως, είναι στον τομέα της κατάρτισης. Διότι θα πρέπει να δούμε ότι σήμερα η αγορά εργασίας απαιτεί εξειδικευμένα στελέχη. Και απαιτεί στελέχη κυρίως εφαρμογής. Χρειάζεται λοιπόν μία διαρκής κατάρτιση. Θα σας πω μόνο τούτο, κάτω από το βάρος των τεχνολογικών εξελίξεων, ένα πτυχίο σε 5 με 7 χρόνια απαξιώνεται τελείως. Δεν έχει καμία αξία για την αγορά εργασίας. Δηλαδή εάν ένα νέο παιδί σήμερα πάρει ένα πτυχίο ας πούμε πανεπιστημιακής εκπαίδευσης αυτό το πτυχίο στην αγορά εργασίας μέσα σε 7 χρόνια απαξιώνεται διότι η γνώση τρέχει τόσο πολύ που αυτό που μαθαίνω σήμερα αύριο δεν έχει καμία αξία. Δεν το χρειάζεται η κοινωνία.
Γι’ αυτό λοιπόν είναι η ανάγκη αυτού που λέμε «δια βίου εκπαίδευση και κατάρτιση». Δυστυχώς ο κόσμος έχει αλλάξει, δεν είναι όπως στην γενιά μου που μαθαίναμε μια τέχνη, παίρναμε ένα πτυχίο και μ’ αυτό το πτυχίο φτάναμε στην σύνταξη. Σήμερα όχι, θα επιμορφωθείς. Σήμερα ένας γιατρός εάν δεν μπορεί να μάθει την ιατρική τεχνολογία δεν μπορεί να κάνει ιατρική πράξη. Δεν υπάρχει το νυστέρι που ξέραμε. Και το ηλεκτρικό νυστέρι που έζησα εγώ ως επαγγελματίας, σήμερα εξαφανίζεται, μπαίνει το ηλεκτρονικό νυστέρι. Αν δεν εκπαιδευτείς δεν μπορείς να χειρουργήσεις.
Σας λέω για μια επιστήμη που εν πάση περιπτώσει δεν απασχολεί τον πολύ κόσμο. Πηγαίνετε στις άλλες τέχνες και επιστήμες οι οποίες εξελίσσονται πιο γρήγορα, που η τεχνολογία έρχεται και τα ανατρέπει όλα. Εκεί πρέπει να αναπτυχθεί μια πίεση και μια απαίτηση για δια βίου εκπαίδευση με ευθύνη του κράτους για να μπορεί ο εργαζόμενος να είναι πάντοτε αξιόμαχος. Να έχει δηλαδή γνώσεις και δεξιότητες ώστε να είναι απαραίτητος στην αγορά εργασίας.
Εάν για τα χρόνια τα δικά μου το να έβγαζες το τότε γυμνάσιο και σημερινό λύκειο, ήταν εισιτήριο για την εργασία, αν δε έβγαζες και κανένα πανεπιστήμιο είχες και κοινωνική καταξίωση, σήμερα αυτά δεν έχουν καμία αξία. Διότι έχει αλλάξει η τεχνολογία. Οι απαιτήσεις είναι διαφορετικές. Και σ’ αυτό τον ανταγωνισμό η πρόκληση είναι ιδιαίτερα στην νέα γενιά. Αυτό αντιλαμβάνομαι.
Θα πάω τώρα στο μεγάλο θέμα που λέγεται ΠΑΣΟΚ και θα πω, συνδέοντας το με το προηγούμενο, ότι το ΠΑΣΟΚ ένα από τα μεγάλα του προβλήματα, πέρα από αυτά που αναφέρατε και θα τα σχολιάσω, είναι το θέμα της νέας γενιάς.
Ένα κόμμα, το οποίο δεν έχει νεολαία δεν έχει μακροπρόθεσμη προοπτική. Το 1974, όταν ο Ανδρέας μιλούσε στο Σύνταγμα, από αυτούς τους 200.000 που ήταν από κάτω, ήταν ζήτημα αν ψήφιζαν οι 50.000. Οι άλλοι όλοι ήταν κάτω από 21, τότε η ψήφος ήταν στα 21.
Έλα ντε όμως που τα επόμενα χρόνια αυτές οι 150.000 έγιναν ενεργός κοινωνική και οικονομική δύναμη του τόπου και καθόριζαν τα πολιτικά πράγματα.
Γι’ αυτό το ΠΑΣΟΚ διήρκησε σε όλη αυτή την πορεία. Διότι κατάφερε να παντρέψει τις γενιές της αντίστασης, τη γενιά του 114 και τη νέα γενιά της εποχής. Τη γενιά του Πολυτεχνεία, τη γενιά της μεταπολίτευσης, τη γενιά της αλλαγής.
Άρα σήμερα κατά τη γνώμη μου το μεγαλύτερο έλλειμμα του ΠΑΣΟΚ, δεν είναι τόσο ότι δε λειτουργούν οι τοπικές οργανώσεις, αλλά κυρίως και εκεί που λειτουργούν, ότι τα γκρίζα μαλλιά κυριαρχούν και δεν υπάρχει η φρεσκάδα και η ανατρεπτική διάθεση των νέων ανθρώπων, οι οποίοι κινούνται έξω από ισορροπίες, έξω από κομφορμισμούς και έξω από συμβιβασμούς.
Διότι ο άνθρωπος μεγαλώνοντας και είναι μέσα στην τάση του, είναι μέσα στη φύση του, τι θέλει, θέλει να διατηρήσει αυτά που έχει. Ο νέος άνθρωπος θέλει να ανατρέψει τα πάντα κι εκεί πάνε και τα κόμματα και οι κοινωνίες μπροστά.
Είναι αλήθεια ότι υπάρχει ένα έλλειμμα αλληλεγγύης των στελεχών του ΠΑΣΟΚ. Κι ετούτο διότι το ΠΑΣΟΚ έχει θα έλεγα το πλεονέκτημα και την πολυτέλεια, να διαθέτει πλειάδα εξαιρετικών στελεχών.
Το οποίο το καθένα τους έχει μια σημαντική προσφορά και συμβολή στην ιστορία αυτού του κινήματος. Και αυτή την προσφορά, ουδείς μπορεί να τη μηδενίσει και ουδείς μπορεί να τη διαγράψει.
Μόνο που πρέπει να κατανοηθεί από όλους μας, κυρίως όσους διαχειρίζονται θέματα κομματικής και κυβερνητικής εξουσίας, ότι οποιαδήποτε προσφορά μας, δεν αποτελεί λευκή επιταγή για κανέναν προς το μέλλον.
Ό,τι προσφέραμε το προσφέραμε γιατί το είχαμε ανάγκη, γιατί το νιώθαμε και ήταν η δικαίωση και των δικών μας στόχων και αγώνων. Από εκεί και πέρα όμως, σε καμία περίπτωση, η οποιαδήποτε προσωπική στρατηγική, δεν μπορεί να υπερτερεί του συλλογικού συμφέροντος.
Αλλά αυτό συντρόφισσες και σύντροφοι, επειδή επαφίεται στην κρίση του καθενός, οφείλει ο δημοκρατικός κόσμος, οφείλουν τα μέλη, οι οπαδοί και τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ, να δώσουν το δικό τους μήνυμα.
Το δικό τους μήνυμα που λέει ότι είστε αποδεκτοί και είστε και κορώνα στο κεφάλι μου, όσο θα υπηρετείτε το συλλογικό συμφέρον. Όσο θα προσπαθείτε να διαχειριστείτε την τύχη και την προοπτική αυτής της παράταξης, που έρχεται από μακριά και θα πάει μακριά, στο όνομα των όποιων προσωπικών στρατηγικών, τότε Χ και διαγραφή. Διότι η αυθαιρεσία του όποιου πολιτικού σε όποιο επίπεδο και αν κινείται, εδράζεται στη δική μας ανοχή και στην ουσία στη δική μας στήριξη.
Το ΠΑΣΟΚ έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό μια προσπάθεια πολιτικής και κομματικής ανασυγκρότησης. Και νομίζω ότι σε αυτή την προσπάθεια πρέπει να συμμετέχουμε όλοι, ο καθένας με τον τρόπο του και ο καθένας κατά τη γνώμη μου έχει δικαίωμα και υποχρέωση σε αυτή τη συμβολή. Εγώ δε θα υποδείξω τρόπους, αλλά εκείνο που θα επιμείνω είναι ότι χωρίς τη συμμετοχή του πολίτη, δεν μπορεί να υπάρξει ριζοσπαστική και μεταρρυθμιστική προοπτική.
Σήμερα ζούμε στην εποχή της εικόνας και του ήχου. Τα πράγματα διαμορφώνονται από τον εξουσιαστικό ρόλο των media, αυτά διαμορφώνουν και εμάς και επειδή δεν αρκεί μια διαδικασία πολιτικής ενημέρωσης, το να γνωρίζεις δε σημαίνει τίποτα, αν η γνώση δε μεταδίδεται.
Άρα εμείς μπορούμε να συζητάμε και σήμερα και αύριο, να επανέλθουμε και σε 20 μέρες, αλλά αν εμείς οι 100, αν δε γίνουμε 200, δε γίνουμε 500 και αν οι ιδέες που εμείς συζητάμε, δε βγουν παραέξω, χάνεται η δυναμική τους και χάνεται η αξία τους, διότι η τηλεόραση και ο ήχος έχουν καταλυτική επίδραση στη διαμόρφωση συνειδήσεων, στάσεων και συμπεριφορών.
Για τούτο εγώ θεωρώ αναγκαίο, ότι συμμετέχουμε στο ΠΑΣΟΚ, συμμετέχουμε στους κοινωνικούς και πολιτικούς χώρους που ο καθένας ενδεχομένως έχει ως ειδικό ενδιαφέρον και κυρίως διατυπώνουμε τη γνώμη μας.
Εγώ πιστεύω ότι είμαι ωφελημένος από αυτά που άκουσα, ξέρω ότι φεύγω διαφορετικός, με την έννοια ότι ό,τι ακούστηκε εδώ ήταν πρωτογενές, ό,τι ακούστηκε ήταν ένα κοινωνικό μήνυμα, άρα αυτό εξ αντικειμένου θα μπει σε ένα τραπέζι διαλόγου και θα συμφωνήσω απόλυτα ότι είναι δική μας ευθύνη, των στελεχών του ΠΑΣΟΚ, η απουσία μιας γόνιμης, δημιουργικής, ριζογόνας σχέσης με τον πολίτη.
Η οποία όμως έχει ξεκινήσει, μην έχουμε την αυταπάτη ότι θα γίνει από όλους, εγώ η πολιτική μου εμπειρία με έχει οδηγήσει να μην πιστεύω ότι όλοι τα κάνουν όλα. Άλλωστε στο ΠΑΣΟΚ μου έδειξε ότι πολλοί λαλούσαν, λίγοι δούλευαν πάντα. Έχουμε κατοχυρώσει το δικαίωμα της γνώμης, αλλά όχι την υποχρέωση της πολιτικής εργασίας.
Για τούτο, επειδή πιστεύω ότι όλοι εσείς, που έχετε και τη διάθεση και το έδειξε η συμμετοχή σας και η αγωνία σας στη διατύπωση των θετικών και των αρνητικών, μπορείτε να συγκροτήσετε ένα νέο πολιτικό πυρήνα, μιας κοινωνικής και δυναμικής αφύπνισης του ΠΑΣΟΚ.
Επειδή αναφέρθηκε το όνομα του Γιώργου Γεννηματά και το μπλέξαμε με τη Φώφη και με το βασιλιά, που εν πάση περιπτώσει εγώ πιστεύω ότι η ιστορία ενός τόπου δε μεταβάλλεται από την αλλαγή των ονομάτων των δρόμων, διότι η παρουσία του βασιλέως, της βασιλικής οικογένειας στην Ελλάδα, είναι μια αντικειμενική ιστορική πραγματικότητα.
Δε μας άρεσε, διαφωνήσαμε, το λύσαμε δημοκρατικά, αλλά δεν μπορείς να στερήσεις από αυτή τη χώρα, το δικαίωμα να γνωρίζει ποια είναι η ιστορία της. Γιατί μου θυμίζει τα παιδικά βιβλία της ιστορίας, που μου τη μάθαιναν μονόπλευρα και αν δεν είχαμε κάποιους δημοκρατικούς γονείς, να μας λένε ότι υπήρχε και η άλλη πλευρά της ιστορίας, αυτή η ιστορία θα ήταν στο σκοτάδι.
Εγώ δεν άκουσα ποτέ για εμφύλιους. Άκουσα για κομμουνιστοσυμμορίτες, μέσα από τα επίσημα βιβλία. Άρα εμείς που δώσαμε μια μάχη την ιστορία να μην τη γράφουν μόνο οι νικητές, αλλά να καταγράφεται αντικειμενικά, δεν έχουμε κανένα φόβο απέναντι στο να ονομάζεται ο δρόμος τάδε με το όνομα ενός βασιλέως, όπως δε φοβόμαστε το να έρχεται ο Κωνσταντίνος Γλύξπουργκ, κατά δήλωσή του στην Ελλάδα ως απλός πολίτης. Ως Ευρωπαίος πολίτης, γιατί έχει ευρωπαϊκό διαβατήριο και έχει και δανέζικη υπηκοότητα. Αν θέλει δε να γίνει Έλληνας υπήκοος είναι σαφής η νομοθεσία. Δηλώνει ονοματεπώνυμο, διεύθυνση και τόπο κατοικίας. Αυτό ως πολίτης δε θα μπορέσουμε να του αφαιρέσουμε το δικαίωμα, ούτε αν θέλει να πολιτευτεί. Ιδού η Ρόδος, ιδού και το πήδημα, με φαντάσματα του παρελθόντος δεν αναμετρώμεθα.
Άρα συντρόφισσες και σύντροφοι, επειδή μπλέξαμε και το Γιώργο Γεννηματά και επειδή κάποιοι είπαμε ότι σε ένα χρόνο έχουμε εκλογές και πώς θα πάμε και ο Αλέκος Λουκάτος είδε και ένα όνειρο μάλιστα ότι η Νέα Δημοκρατία ήρθε πρώτη, σωστά το είδες Αλέκο, όνειρο είναι και θα παραμείνει.
Θέλω να πω ότι η εκλογική μάχη είναι μακριά και κοντά. Είναι ένας χρόνος και είναι απόσταση χρονική μεγάλη, αλλά είναι και κοντά, γιατί για να νικήσεις χρειάζεται να προετοιμαστείς, να δημιουργήσεις όρους και τις προϋποθέσεις αυτής της νίκης.
Ο δρόμος και η προϋπόθεση της όποιας νίκης, πέρα από το τι θα κάνει η Κυβέρνηση, η οποία προφανώς οφείλει να είναι πιο αποφασιστική στο έργο της και να εντείνει τις κοινωνικές της παρεμβάσεις και να ενισχύσει τα χαμηλότερα εισοδήματα και ιδιαίτερα, επαναλαμβάνω, μπορεί και να ενοχλώ, εκείνο το μέρος των συντάξεων που είναι χαμηλές. Υπάρχει ένας δρόμος, ο δρόμος που είχε πει ο Γιώργος Γεννηματάς, γιατί να μην το θυμόμαστε για να τον χειροκροτούμε, αλλά για να τον μιμούμεθα. Ο δρόμος του αγώνα Καλό σας βράδυ.